Als de overledene (misschien) schulden had

Erfgenaam. En dan?
Een familielid of goede vriend is overleden. U bent erfgenaam. En dan?

Als erfgenaam heeft u altijd een keuze. U kunt als erfgenaam de erfenis:

• Aanvaarden: u bent dan erfgenaam en neemt (samen met eventuele andere erfgenamen) alle bezittingen en schulden van de overledene over;
• Verwerpen: u bent geen erfgenaam, maar pas op!
  Op grond van de wet worden uw kinderen in uw plaats erfgenaam. Dit is alleen niet zo, als in het testament iets anders geregeld is. Als er geen testament is, of als er in het testament de wettelijke regeling van toepassing is verklaard, dan komen uw kinderen in uw plaats. Als uw kinderen minderjarig zijn, maakt dat het afwikkelen van een erfenis vaak ingewikkelder en duurder.
• Beneficiair aanvaarden: u wordt wel erfgenaam, maar krijgt een speciale bescherming, waardoor u niet uit uw eigen vermogen de schulden van de erfenis hoeft te betalen. Als u uw positie als erfgenaam gewoon, of “zuiver” aanvaardt, dan kan een schuldeiser van de overledene direct bij u terecht om de schuld betaald te krijgen. Als u beneficiair aanvaardt, dan kunnen schuldeisers alleen betaald krijgen uit de erfenis. Als de schulden niet (helemaal) uit de erfenis betaald kunnen worden, dan hoeft u niet uit uw eigen vermogen de rest te betalen.

Wanneer beneficiair aanvaarden?

Omdat de beneficiaire aanvaarding en de vereffening de erfgenamen veel bescherming geven, is het verstandig om een erfenis altijd beneficiair te aanvaarden. Pas als u heel zeker weet dat er geen bijzondere of grote schulden zijn, kunt u overwegen om zuiver te aanvaarden.

Als de overledene bijvoorbeeld een eigen bedrijf heeft gehad, of een vrij beroep (arts, advocaat, notaris, architect), of bestuurder was van een vennootschap dan kunt u die erfenis beter niet zuiver aanvaarden. Soms komen er jaren later nog claims boven water uit hoofde van het beroep of bedrijf. Als u beneficiair aanvaardt heeft, dan bent u in zo’n geval beter beschermd.

Voorwaarde voor het krijgen van deze speciale bescherming is wel dat de erfenis op een speciale manier wordt afgewikkeld. Bij die bijzondere afwikkeling zijn de rechten van die schuldeisers van de overledene beter beschermd.

Vereffening

Die speciale procedure wordt in de wet “vereffening” genoemd. Hoe werkt dat precies, die vereffeningsprocedure?

De eerste stappen zijn vrij eenvoudig en voor de hand liggend. De erfgenamen moeten samen nagaan welke bezittingen de overledene had en welke schulden er betaald moeten worden. Als uit dat overzicht blijkt dat de schulden van de erfenis betaald kunnen worden uit de bezittingen, dan kunnen de gezamenlijke erfgenamen die bezittingen (zo nodig) verkopen en de schulden betalen. Wat overblijft kunnen de erfgenamen vervolgens verdelen.

Als uit dit overzicht blijkt dat de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen? Dan moet de rechtbank zo snel mogelijk gewaarschuwd worden. De rechtbank kan dan een vereffenaar benoemen. Als het gaat om een ingewikkelde erfenis of een ingewikkelde of grote schuld(en), dan kan de rechtbank bijvoorbeeld een professionele vereffenaar benoemen. Vaak zal dit een advocaat of notaris zijn. De positie van zo’n vereffenaar lijkt heel erg op die van een curator in een faillissement.

Als de situatie niet zo ingewikkeld is, dan kunnen de erfgenamen zelf samen de vereffenaar zijn en de vereffening uitvoeren.

Boedelbeschrijving

Het overzicht van bezittingen en schulden (de wet spreekt over “boedelbeschrijving”), hoeft niet zo gedetailleerd als we uit de geschiedenisboekjes kennen. Natuurlijk moeten wel alle bezittingen er op vermeld staan. Het is goed om bij de vermelding van de waarde voorzichtig te zijn. Op een eerste versie kunt u bijvoorbeeld (als er een woning is) de waarde voor de WOZ belasting vermelden. Die kunt u redelijk eenvoudig achterhalen en zal meestal iets lager zijn dan de werkelijke waarde. Vermeld dan ook op de boedelbeschrijving waarop u die waardering gebaseerd heeft.

Professionele ondersteuning

De vereffeningsprocedure beschermt dus de erfgenamen. Maar als u de procedure niet goed uitvoert en schuldeisers daardoor benadeeld worden, dan kan de bescherming vervallen. In ingewikkelder gevallen is het dus verstandig een professional te (laten) inschakelen. Een notaris of erfrechtadvocaat kan hierover adviseren. Voor de vereffening zelf kunt u bij professionele vereffenaars terecht.

En weet u wat nu het leuke is? Als de erfenis daadwerkelijk negatief is (dus de schulden zijn groter dan de waarde van de bezittingen) dan wordt die professionele vereffenaar betaald door de schuldeisers. U heeft die bescherming dan gratis.