‘Denk eens aan een goed doel: alle beetjes helpen’
Mr. Helma LeonhardStrien is notaris en mediator bij Kooijman Autar Notarissen in Rotterdam en deelt haar ervaringen.
‘Schenken aan een goed doel kan uit verschillende motieven voortkomen. Soms omdat mensen naast hun familieleden of andere erfgenamen een bepaald bedrag aan goede doelen willen geven. Soms ook omdat ze kind noch kraai hebben, of omdat ze vinden dat de familieleden het goed genoeg hebben en het zelf niet nodig hebben. Ik adviseer mensen die de naaste familie “overslaan” om in het testament uit te leggen waarom dat wordt gedaan. Familie kan na het overlijden met een naar gevoel blijven zitten: Waren we niet aardig? Waarom zijn we overgeslagen, wat was er aan de hand? Ze kunnen het niet meer navragen, dus leg het bij leven of in je testament uit.’
Legaat of erfgenaam
‘Als een bepaald bedrag naar een goed doel gaat, heet dat een legaat. Het goede doel hoeft dan bij wijze van spreken alleen maar het bankrekeningnummer op te geven, maar heeft dan verder geen bemoeienis met de afwikkeling van de nalatenschap. Wordt een goed doel tot erfgenaam benoemd, dan mag men meepraten over de afwikkeling van de nalatenschap. Daarom adviseer ik in dat geval een beperkt aantal goede doelen op te nemen. Voor een executeur is het een hele klus als er veel erfgenamen zijn, omdat de afwikkeling in overleg met alle erfgenamen gedaan moet worden. Bijvoorbeeld als er een huis of de inboedel verkocht moet worden, dan moeten alle erfgenamen instemmen met de voorgenomen verkoop en prijs.’
Vrijstelling voor goede doelen met een ANBI-status
Lees verder➡︎ Als een goed doel een zogeheten ANBI of SBBI is, dan hoeft het geen erfbelasting te betalen als het een erfenis krijgt. Het maakt niet uit of het een legaat betreft of een erfdeel (dan is het goede doel erfgenaam). De erfbelasting over dat wat het goede doel krijgt uit de erfenis, is nul.
➡︎ Een ANBI en een SBBI zijn instellingen die een algemeen nut dienen, of een sociaal belang (ANBI staat voor Algemeen Nut Beogende Instelling en SBBI voor Sociaal Belang Beogende Instelling).
Executeur
‘In het verlengde daarvan: benoem een goede executeur die de afwikkeling gaat doen. Dat kan een bekende zijn, maar bijvoorbeeld ook een notaris, of een andere professionele executeur. Daar hangt een prijskaartje aan, maar vergis je niet in het werk dat erbij komt kijken en de rechten en plichten die de executeur heeft. Als je iemand uit je eigen netwerk vraagt, is de beloning volgens de wet 1% van de nalatenschap. Er is van alles mogelijk, maar mijn belangrijkste advies is om het in ieder geval goed te regelen en op papier te zetten wat je wensen zijn. Zodat de nabestaanden en erfgenamen kunnen handelen in de geest van jouw bedoelingen.’
Nalaten aan een goed doel erfbelasting?
Lees verderOf het benoemen van een goed doel in uw testament ook erfbelasting bespaart, hangt van de precieze situatie af. Vaak is dat wel het geval. Voor deze vergelijking is natuurlijk de vraag waar de erfenis heen zou gaan zónder dat een goed doel benoemd wordt.
Als u een partner heeft en een vermogen heeft dat lager is dan de partnervrijstelling, dan zou uw partner ook geen erfbelasting betalen bij uw overlijden. In die situatie is er dus geen sprake van een besparing. In veel andere situaties is dat wel het geval. Als er geen partner of (klein)kinderen zijn, loopt het verschil al snel op: de vrijgestelde bedragen voor anderen zijn laag en de tarieven zijn hoger. Voor iedereen die geen partner, kind of kleinkind is, is het tarief van de erfbelasting namelijk 30%, oplopend tot 40%. De daadwerkelijke erfbelasting en eventuele besparingsmogelijkheden zijn afhankelijk van de feitelijke situatie. Ook spelen er natuurlijk veel meer overwegingen mee bij de afweging of u iets aan een goed doel wilt nalaten. Verder kan schenken aan een goed doel, dus tijdens uw leven, ook interessant zijn als u toch iets wilt nalaten aan een bepaalde instelling. De besparing van belasting is dan mogelijk hoger wegens de “giftenaftrek”. Of dat voor u aantrekkelijk is, hangt af van uw fiscale situatie en van uw andere overwegingen. De mogelijkheden en afwegingen kunt u bespreken met een notaris of een estate planner.
Een eigen goed doel
‘Wat mij altijd bij zal blijven is een relatief jonge vrouw die bij mij kwam om in haar testament zelf een stichting op te richten. Ze wilde studenten op een bepaald vakge-
bied een kans geven op een beurs. Ze had daar al goed over nagedacht en ook al mensen benaderd voor het bestuur van de stichting en vroeg mij om hen daarin te adviseren en hen te begeleiden. Dat heb ik gedaan en uiteindelijk hebben vijftien jongeren met een beurs uit haar nalatenschap een studie in het buitenland kunnen doen. Een prachtig voorbeeld van hoe je zelf vorm kunt geven aan een goed doel. Het is niet nodig om alles helemaal zelf te organiseren. Je kunt bijvoorbeeld ook een fonds onderbrengen bij het Prins Bernhard Cultuurfonds of het Rijksmuseum. Die doen dan het beheer en bestuur, dat zijn ervaren mensen. Als iemand niet precies weet welk goed doel men in het testament wil opnemen, ga ik met de cliënt op zoek naar hun interesses en passies en probeer daar samen met de cliënt een passende bestemming voor te zoeken. En dat is niet alleen voor zeer vermogende mensen weggelegd. Want alle beetjes helpen.’
Meer informatie
Regels bij het nalaten van kunst of
cultureel erfgoed vindt u op:
www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/collecties-uitbreiden-of-af-stoten/kunst-nalaten-of-schenken
Tekst: Paul van Bodengraven
