‘Elke afwikkeling van een nalatenschap is anders’

Voor de afwikkeling van nalatenschappen is steeds meer aandacht. Dat constateert notaris Eric de Jong, die bij het afwikkelen van nalatenschappen regelmatig optreedt als professioneel executeur. Elke afwikkeling is weer anders. ‘Soms is er ruzie tussen erfgenamen, een andere keer blijkt er vermogen te zijn verdwenen. In één zaak bleek de erflater te zijn omgebracht door haar echtgenoot.’

Door Alieke Bruins

Een erflater kan een kind of een andere naaste in zijn testament benoemen tot executeur voor de afwikkeling van een nalatenschap. Maar kiezen voor een professioneel executeur kan ook. Zo’n professional beschikt over de benodigde expertise en is bovendien niet emotioneel betrokken bij de afwikkeling. Eric de Jong, notaris bij Lexperience notarissen in Eersel, treedt sinds 2013 op als professioneel executeur en als vereffenaar. In het laatste geval wordt hij door de rechtbank benoemd en vertegenwoordigt hij het gemeenschappelijke belang van de schuldeisers. Als executeur vertegenwoordigt hij het gemeenschappelijke belang van de erfgenamen. Zónder executeur zijn alle erfgenamen samen bevoegd en verplicht de nalatenschap af te wikkelen. 

Complex

De afwikkeling van nalatenschappen krijgt steeds meer aandacht, constateert De Jong. Een reden daarvoor is volgens hem dat het aantal samengestelde gezinnen groeit. Tegelijkertijd hebben erflaters gemiddeld meer vermogen. Dat kan een afwikkeling complex maken, waardoor deskundige ondersteuning nodig is. Ook als voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Executeurs (Novex) ziet hij de toenemende belangstelling. ‘Dat blijkt ook uit het aantal leden. Bij de start vijftien jaar geleden had Novex enkele leden, nu zijn dit er 375.’

Verschillende executeurs

Zelf heeft De Jong op dit moment als professioneel executeur ongeveer vijftien nalatenschappen in behandeling. ‘De oudste dateert van 2014, de meest recente is van vorig jaar.’ In een testament moeten een executeur worden benoemd. Voordat hij als executeur kan beginnen, moet De Jong zijn benoeming eerst aanvaarden. De opdracht weigeren is mogelijk, maar dit heeft hij nog nooit gedaan.

Bij testament kunnen drie soorten executeurs aangewezen worden, die voor beter begrip worden aangeduid met één, twee of drie sterren: de uitvaartexecuteur, de beheersexecuteur en de executeur/afwikkelingsbewindvoerder. De Jong treedt bij voorkeur als drie-sterrenexecuteur op. ‘Dan heb je de meeste bevoegdheden en kun je de nalatenschap tussen de erfgenamen ook daadwerkelijk verdelen. Dat verwachten zij ook.’ 

Sinds hij als afwikkelingsbewindvoerder optreedt kan hij ook als notaris beter inschatten welke bepalingen in een testament in de praktijk mogelijk tot discussies kunnen leiden. ‘Dat komt de kwaliteit van de testamenten die ik opstel ten goede.’ 

Taken

Als executeur is De Jong wettelijk verplicht ‘onverwijld’ (zo snel mogelijk) de boedelbeschrijving te maken. Daarin is beschreven welke bezittingen en schulden de erflater nalaat op de dag van overlijden. Ook moet hij de erfgenamen over de nalatenschap informeren. Soms doen zich daarbij lastige situaties voor. ‘Een erfgenaam zegt bijvoorbeeld nog geld te goed te hebben van de erflater, zonder dat met bewijs te onderbouwen’, vertelt De Jong. ‘In zo’n situatie probeer ik soms een goede praktische oplossing te vinden.’ 

Tijdens de afwikkeling beheert de executeur de nalatenschap. Zijn er schulden, dan moet hij die betalen. Als alle zaken zijn afgerond, maakt hij een verslag op van alle ontvangsten en uitgaven en zijn werkzaamheden, dat wordt opgenomen in een rekening en verantwoording. De executeur kan daarbij een verdeling voorstellen. Verder kan hij nog andere taken hebben, zoals het regelen van de begrafenis of crematie en de taxaties van bezittingen.

Gevarieerd

Zijn werk is gevarieerd, vindt hij. ‘Geen afwikkeling is hetzelfde. Soms is er ruzie tussen erfgenamen, een andere keer blijkt er vermogen te zijn verdwenen.’ Eén zaak is hem in het bijzonder bijgebleven. ‘Ons kantoor was benaderd voor het beheer van een nalatenschap. Toen ik bij het huis van de erflater aankwam, trof ik een schoonmaakploeg aan die bloed van de vloer aan het boenen was. De erflater bleek te zijn omgebracht door haar echtgenoot.’

Soms zijn in een testament meerdere executeurs benoemd. Eén is bijvoorbeeld aangewezen om de bedrijfsopvolging te regelen, een ander voor de privézaken. De Jong wordt voor beide situaties benaderd. Ook dat maakt zijn werk interessant.

Dreigend

Mensen zijn de laatste jaren mondiger geworden, merkt De Jong in zijn praktijk. Dat vindt hij op zich goed, maar sommigen slaan erin door en zijn ronduit brutaal of uiten zelfs bedreigingen. ‘Dat is minder prettig. Zo dreigde iemand de voordeur van ons kantoor eruit te rukken. Toen de politie hoorde om wie het ging, stonden er binnen vijf minuten een paar agenten in de straat.’

Verwachtingen

Om ervoor te zorgen dat alles zoveel mogelijk volgens de wensen van de erflater verloopt, adviseert De Jong om in een testament een goede regeling op te nemen over de afwikkeling van de nalatenschap. ‘Zeker bij complexere nalatenschappen is het verstandig daarbij advies van een deskundige, bijvoorbeeld een Novex-lid, te vragen’, benadrukt hij. Om onenigheid tussen erfgenamen te voorkomen is het belangrijk dat de erflater de testamentinhoud ook bespreekt met zowel de daarin benoemde executeurs als andere naasten. ‘Zo voorkom je dat mensen verwachtingen hebben die niet waargemaakt worden.’