
Financiële planning - Waar sta je en waar wil je naartoe?
Leestijd: 3 minutenElke financieel planner heeft wel een casus die hem of haar zal bijblijven. Wij vroegen naar die casus en waarom die zo speciaal is. Mano Schuitmaker laat via twee casussen uit zijn praktijk zien hoe – met gebruik van de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) de zaken bij het overdragen van familiebedrijven geregeld kunnen worden.
Door Tanja de Vette
Esther (63) en Mark (64) hebben een timmerfabriek; een man/vrouw-bedrijf. Als zij de pensioengerechtigde leeftijd naderen, lijkt het ze een goed idee een afspraak te maken met een financieel planner. Zij kiezen voor Mano Schuitmaker. Tijdens hun gesprekken blijkt dat het echtpaar naast hun VOF ook aardig wat ander vermogen bezit, met name ‘in bakstenen’. Voor de toekomst van hun bedrijf vrezen ze niet; twee hun drie kinderen – de oudste zoon en dochter – werken daarin al jaren mee en willen dit graag voortzetten. Hun jongste zoon heeft daarin nooit interesse getoond, maar Esther en Mark willen wel dat ook hij zijn deel krijgt, mochten de ouders het bedrijf overdragen of komen te overlijden.
Helaas komt dat moment veel sneller dan iedereen verwacht. Terwijl de gesprekken nog gaande zijn, blijkt Mark ongeneeslijk ziek. Niet lang daarna komt hij te overlijden. Het testament heeft hij nog wel kunnen tekenen. Als dit niet het geval was geweest, had Esther als langstlevende ouder automatisch het hele 60%-aandeel van Mark geërfd. Nu is in het testament geregeld dat dit voor ieder 30% is gelegateerd aan de oudste zoon en dochter.
Eerlijk, open en transparant
Met dit legaat van het bedrijf is het echter nog niet klaar, want de oudste kinderen zijn ten opzichte van hun jongere broer met deze constructie bevoordeeld. Mano Schuitmaker: ‘Ik vind het altijd heel belangrijk dat iedereen uit de familie bij de gesprekken betrokken wordt. Wees eerlijk, open en transparant. Leg uit wat we willen doen, wat de consequenties zijn en wat iedereen daarvan vindt.’ Iedereen is het erover eens; dat moest op de een of andere manier worden gelijkgetrokken. Afgesproken wordt dat de jongste zoon een legaat krijgt voor een van de beleggingspanden. Zo is het met dit legaat ongeveer gelijkgetrokken. Het pand blijft nog in bezit bij moeder, maar het legaat rendeert elk jaar op met de waardestijging van dat pand.
Nulmeting
Met moeder Esther en de kinderen bespreekt hij vervolgens: hoe nu verder? Moeder heeft nog steeds haar 40%-aandeel in het bedrijf, maar wil hier gezien haar leeftijd vanaf. ‘We zijn begonnen met een nulmeting’, vertelt Mano Schuitmaker. ‘Wat heb je nodig om een netto besteedbaar inkomen te behouden waarmee je alles kan blijven doen wat je wilt?’ Door die nulmeting blijkt dat een eventuele verkoopopbrengst voor Esther financieel gezien helemaal niet nodig is. Via de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) kan zij haar aandelen volledig belastingvrij schenken aan de zoon en dochter die het bedrijf gaan voortzetten. Wanneer iemand een onderneming erft of geschonken krijgt, moet over de waarde van die onderneming erfbelasting of schenkbelasting worden betaald. Wanneer deze persoon het bedrijf voortgezet, kan gebruik worden gemaakt van de BOR, waardoor minder of geen belasting hoeft te worden betaald.
Afgesproken wordt dat de oudste zoon en dochter ieder de helft van het resterende aandeel van moeder in de VOF van haar geschonken krijgen. Het derde kind krijgt, naast het legaat, ook een schenking op papier met een rentebetaling per jaar. Moeder doet de schenking “vrij van recht”, zodat de zoon geen schenkingsbelasting hoeft te betalen. Niet de ontvanger, maar gever Esther neemt de schenkbelasting voor haar rekening.
Stoeien
Met nog een ander voorbeeld uit zijn praktijk wil Mano verder verduidelijken hoe belangrijk het is bij het financieel plannen uit te gaan van wat iemand nodig heeft om goed van te kunnen blijven leven, in plaats van alleen te focussen op de waarde van bezittingen. In deze casus draait het wederom om een echtpaar dat tegen de pensioengerechtigde leeftijd loopt, Willemijn en Frank. Zij runnen een goedlopende sportschool waarin hun enige kind, zoon Tjerk, meewerkt. Willemijn en Frank zijn blij dat hij het bedrijf wil voortzetten, maar als zij proberen de toekomstige verkoop te regelen, gaat dat niet gemakkelijk. Als zij bij Mano aankloppen, zijn zij al een paar jaar aan het “stoeien” hoe zij hun onderneming het beste aan hun zoon kunnen verkopen.
Ook met Willemijn en Frank begint hij met een nulmeting. Hieruit blijkt dat het echtpaar “hun schaapjes al ruim op het droge heeft”. Verkoop van het bedrijf is voor de twee daarom niet nodig om de financiële basis te behouden die zij nodig hebben om het leven te leiden dat zij gewend zijn. Dit maakt dat Mano hen vraagt: ‘Jullie focus ligt op de verkoop, maar zijn jullie ervan op de hoogte dat het ook mogelijk is het bedrijf weg te geven?’ Willemijn en Frank bleken er niet van op de hoogte te zijn dat het via de BOR mogelijk is hun onderneming aan hun zoon te schenken. Na enig nadenken hebben zij hier wel oren naar. Vervolgens regelt Mano dat hun onderneming wordt gewaardeerd en dat in de aangifte schenkbelasting wordt opgenomen dat gebruik wordt gemaakt van de BOR. Op deze manier wordt de onderneming naar ieders tevredenheid volledig vrij van belasting aan de zoon overgedragen en door hem voortgezet.
“Als je op een plattegrond naar iets zoekt, waar begin je dan? Toch bij: ‘‘U staat hier? Want hoe kan je bepalen waar je naartoe wilt, als je niet weet waar je staat?
‘Andersom-benadering’
Gevraagd naar een tip hoeft Schuitmaker niet lang na te denken. ‘Mensen slaan vaak steil achterover als ze beseffen hoeveel erfrechtbelasting moet worden betaald. Ik adviseer altijd dit even zelf met een rekentool globaal te berekenen, zodat je weet waarover je het ongeveer hebt.’ Daarnaast is zijn advies bij het financieel plannen van het leven: gebruik “de andersom-benadering”’. Mano Schuitmaker: ‘Als je op een plattegrond naar iets zoekt, waar begin je dan? Toch bij: “U staat hier”? Want hoe kan je bepalen waar je naartoe wilt, als je niet weet waar je staat?’
Mano Schuitmaker werkt al 22 jaar als financieel planner en is tevens fiscalist. Hij is partner bij YOUR Accountants & Adviseurs in Alkmaar.