Erfbelasting, alles wat je moet weten.

Wat is erfbelasting?
Hoe werkt erfbelasting?
Wanneer moet je erfbelasting betalen? En hoeveel?
Vrijstelling erfbelasting 2025
Tarieven erfbelasting 2025
Wanneer aangifte erfbelasting?
Wie betaalt de erfbelasting?
Aftrekbare kosten voor de erfbelasting
Internationale situaties en erfbelasting
Hulp nodig? Advies?
Vrijstelling erfbelasting 2024
Tarieven erfbelasting 2024

Erfbelasting is eenvoudig gezegd een belastingheffing over erfenissen: over dat wat iemand krijgt uit een nalatenschap. Precies gezegd is erfbelasting een belasting die geheven wordt als er vermogen van de ene persoon naar de andere gaat door een overlijden. Erfbelasting wordt soms ook nog successierecht genoemd.

Zoals in veel landen het geval is, heft ook Nederland belasting bij de overgang van vermogen door overlijden. In Nederland is bepalend waar de overledene woonde: als deze in Nederland woonde, komt de Nederlandse erfbelasting om de hoek kijken.

De erfbelasting moet betaald worden door degene die ontvangt uit de nalatenschap: de erfgenaam of de legataris (degene die een legaat krijgt). Hij of zij is de belastingplichtige.

Of u als erfgenaam of legataris daadwerkelijk erfbelasting moet betalen, hangt af van allerlei aspecten: de waarde van wat u uit de erfenis krijgt en de relatie tussen u en de overledene zijn daarvan de belangrijkste.

Voor het bepalen van de vraag of en zo ja, hoeveel erfbelasting betaald moet worden, spelen verschillende factoren een rol:

• de waarde van de erfenis
• de relatie tussen de erflater en degene die uit de nalatenschap ontvangt
• schenkingen die in de laatste 6 maanden voor het overlijden zijn gedaan
• sommige andere voordelen die de overledene aan de ontvanger heeft gegeven
• de soort goederen die wordt verkregen, met name ondernemingsvermogen
• als de erflater in Nederland woonde toen hij overleed, is de Nederlandse erfbelasting van toepassing. Dit geldt ook als de overledene Nederlander was, maar nog korter dan 10 jaar in het buitenland woonde.

Voor het berekenen van de erfbelasting kijk je dus eerst naar de waarde van de verkrijging per persoon, dan naar de vrijstelling (vanaf welk bedrag erfbelasting) en naar het tarief (het percentage belasting). De vrijstelling en het tarief hangen af van de relatie tussen de erflater en de erfgenaam of legataris.

Stap 1: Waarde voor erfbelasting

Voor de waarde van de verkrijging geldt de waarde in het economisch verkeer op het moment van overlijden. Dat wil zeggen dat gekeken wordt hoeveel de verkrijging zou opleveren als deze verkocht zou worden, de verkoopprijs op de markt. En wel op het moment van overlijden. Ook als de verdeling maanden of zelfs jaren later plaatsvindt. Zeker bij bezittingen die in waarde schommelen, zoals beleggingen, is dat een belangrijk aandachtspunt.

Schulden of bepaalde offers die de verkrijger moet brengen, mogen worden afgetrokken van de waarde van de bezittingen.

Let op dat ook bij inboedel de verkoopwaarde geldt, en dus niet de verzekerde waarde. De verzekerde waarde is meestal de vervangingswaarde: wat zou het kosten om een nieuwe vergelijkbare tafel te kopen? De tafel die in de keuken van de overledene stond brengt bij verkoop (bijvoorbeeld op Marktplaats) waarschijnlijk minder op.

Waarde woning voor erfbelasting

Als een woning deel is van de nalatenschap, geldt een andere waarderingsregel: hier is de WOZ-waarde bepalend. Dit geldt voor een “eigen woning” (het begrip uit de inkomstenbelasting) en voor andere woningen. Als de woning verhuurd is, is een lagere waarde van toepassing, behalve als degene die het huis krijgt de huurder is. 

Ook zijn er specifieke waarderingsregels voor bijzondere verkrijgingen, zoals het erven van het vruchtgebruik of van een onderneming. Meer over de waarde van de verkrijging kunt u lezen in ‘Wie erft wat’ en ‘Hoeveel is de erfenis’.

Stap 2: Vrijstelling erfbelasting

De volgende stap is te bekijken vanaf welk bedrag erfbelasting verschuldigd is. Deze vrijgestelde bedragen zijn van belang voor de vraag hoeveel geld u mag erven zonder belasting te hoeven betalen. Alleen als de verkrijging van een erfgenaam of legataris méér waard is dan de vrijstelling, moet deze erfbelasting betalen. Erfbelasting wordt dus alleen geheven over het gedeelte van de verkrijging dat hoger is dan de vrijstelling.

Hoeveel het vrijgestelde bedrag is, hangt af van de relatie tussen de overledene en degene die iets krijgt uit de nalatenschap (wat ‘zijn’ ze van elkaar?). Dit bedrag wordt jaarlijks aangepast. 

• De vrijgestelde bedragen zijn verreweg het hoogst voor de partner van de overledene: de echtgenoot, geregistreerd partner of de samenwonende partner (onder bepaalde voorwaarden). Lees hier meer over de vrijstelling voor partners.
• Voor kinderen, pleegkinderen en stiefkinderen geldt een veel lagere vrijstelling, die ook voor kleinkinderen geldt. Alleen kinderen met een beperking hebben onder voorwaarden een wat hogere vrijstelling.
• Ouders hebben ook een lagere vrijstelling. Het bedrag daarvan blijft gelijk, onafhankelijk van de vraag of er één ouder is die erft of twee. Voor alle anderen geldt het laagste vrijgestelde bedrag. Dit is gelijk voor verwanten (neven en nichten bijvoorbeeld) en voor mensen die geen familie zijn.
• Verder kan het zijn dat er nog andere vrijstellingen gelden. Dit is vooral het geval bij het erven van een bedrijf of als een goed doel (een zogeheten ANBI) erft. 

Zie de tabel bij het overzicht over erfbelasting voor de precieze vrijgestelde bedragen. Deze bedragen worden jaarlijks aangepast. Het jaar van overlijden is daarbij bepalend.

Kijk hieronder voor de vrijstellingen erfbelasting die gelden bij een overlijden in 2025. Voor de vrijstellingen die gelden bij een overlijden in 2024 vindt u de tabel onderaan deze tekst.

Stap 3: Tarief erfbelasting (de percentages)

U weet nu vanaf welk bedrag erfbelasting betaald moet worden. De volgende vraag is welk tarief van toepassing is. De erfbelasting kent verschillende tarieven, dit zijn percentages die berekend worden over de waarde van de verkrijging boven de vrijstelling (per persoon).

Voor de partner en kinderen geldt een lager erfbelasting tarief dan voor familieleden die verder verwant zijn of mensen die geen familie zijn. Kleinkinderen hebben weer een ander percentage dat daar tussenin ligt.

Bij bedragen onder een bepaalde grens geldt een lager tarief dan voor bedragen daarboven. Dat noemen we ook wel de ‘eerste’ en de ‘tweede’ schijf.

Kijk hier voor de tarieven van 2025. Voor de tarieven die gelden bij een overlijden in 2024 vindt u de tabel onderaan deze tekst.

De Belastingdienst heeft een rekentool, waarmee u kunt berekenen hoeveel de erfbelasting is. Bekijk de rekentool op de website van de belastingdienst.

Meestal ontvangt u van de Belastingdienst vanzelf bericht of u aangifte erfbelasting moet doen, of niet. Deze brief wordt vaak verzonden aan de partner of het oudste kind van de overledene. Als u geen bericht krijgt en wél meer dan de vrijstelling erft, dan moet u tóch aangifte doen. U kunt het aangifteformulier dan zelf aanvragen bij de Belastingdienst.

Als er een executeur is, moet hij de aangifte doen en is hij ook aansprakelijk voor het betalen van de belasting.

De aangifte moet binnen 8 maanden na het overlijden gedaan worden. Het is vaak verstandig de aangifte al eerder te doen, of om een voorlopige aanslag te vragen. De belastingrente die de belastingdienst rekent, gaat namelijk meteen na afloop van de 8 maanden in.

Dezelfde termijn van 8 maanden is belangrijk voor het vaststellen of wijzigen van rentes over verkrijgingen uit nalatenschappen, zoals bij de wettelijke verdeling. Als de erfgenamen en langstlevende echtgenoot pas na deze termijn de rente zouden vaststellen of wijzigen, dan wordt dit gezien als schenking.

Een notaris, estate planner of executeur kan u adviseren wanneer u aangifte erfbelasting moet doen en daarbij ook helpen.

Degene die erft, is de belastingplichtige: hij moet de erfbelasting betalen. Er zijn twee bijzondere situaties waar de betaling anders geregeld is.

De eerste uitzondering is de situatie dat de verkrijging “vrij van recht” is gemaakt in het testament van de overledene. Dit gebeurt regelmatig bij legaten en betekent dat degene die de erfenis of het legaat krijgt hierover geen erfbelasting hoeft te betalen: deze belasting worden als kosten van de nalatenschap beschouwd en uit de waarde van de nalatenschap betaald.

De ontvanger van het legaat merkt dan als het ware niets van de erfbelasting, hij ontvangt het ‘netto’. De nalatenschap wel! De erfbelasting die de verkrijger niet hoeft te betalen, wordt namelijk voor de erfbelasting gezien als extra verkrijging. En is op zichzelf óók belast met erfbelasting – te betalen door de nalatenschap, dus door de (andere) erfgenamen.

De tweede situatie speelt als de “wettelijke verdeling” plaatsvindt: de erflater laat een echtgenoot en een of meer kinderen achter. De langstlevende partner krijgt alle bezittingen van de nalatenschap en moet ook alle schulden van de nalatenschap betalen. Ieder van de kinderen krijgt een geldvordering ter waarde van zijn erfdeel op de langstlevende echtgenoot. In deze situatie moet de achterblijvende partner alle schulden van de nalatenschap voldoen, inclusief alle erfbelasting. De langstlevende partner moet dus de erfbelasting van de kinderen voorschieten.

Bepaalde kosten die gemaakt zijn rond de uitvaart van de erflater mogen worden afgetrokken van de waarde van de nalatenschap, in de aangifte erfbelasting. Het gaat hier onder andere om rouwadvertenties, de urn of kist en de kerkdienst. 

Wij beschrijven hier de Nederlandse erfbelasting. In internationale situaties kan de belastingheffing flink afwijken. In veel Europese landen is het ook bepalend waar de overledene woonde bij het overlijden, maar in sommige landen werkt het juist andersom: in welk land woont de verkrijger, of in welk land is het onroerend goed gelegen? Ook is de basis voor de erfbelasting niet overal gelijk of spelen er verschillende soorten belastingen rond het overlijden (zoals een meerwaardebelasting naast de erfbelasting).

In internationale situaties is het dus altijd verstandig een professional in te schakelen: een estate planner of een notaris.

Bij het denken over een (nieuw) testament, kan de erfbelasting een belangrijke rol spelen. Er zijn verschillende mogelijkheden waar u gebruik van kunt maken. Een estate planner (vanuit een belasting- of notariële achtergrond) kan u hierover adviseren, juist in meer ingewikkelde situaties. De in erfrecht gespecialiseerde notaris kent de basis van estate planning en kan adviseren over veel voorkomende situaties.

Verder kan het ook ná overlijden verstandig zijn hulp van een estate planner of notaris in te schakelen: voor de afweging van de keuze voor eventuele ongedaanmaking van de wettelijke verdeling, het vaststellen van de rente over de vorderingen uit de wettelijke verdeling of voor de aangifte erfbelasting.

Tot slot kan samenwerking met een financieel planner verstandig zijn om inzicht te krijgen in de financiële situatie na het overlijden en het betalen van de erfbelasting.

Wat is estate planning?
Goede doelen en erfbelasting