Gebruik onze keuzehulp
Beantwoord een aantal vragen om er achter te komen welke specialist u nodig heeft in uw traject.
Dit duurt ongeveer 3 minuten.
Wat is een codicil?
Leestijd: 2 minuten
Kort samengevat
- Een codicil is een vorm van uiterste wilbeschikking
- Het moet een gedateerd en door de erflater handgeschreven én ondertekend document zijn en diens personalia bevatten
- In een codicil kun je alleen spullen met weinig waarde in geld nalaten
- In een codicil kunnen ook wensen voor de uitvaart worden opgenomen
- Het gebruik is risicovol omdat het – bewust of onbewust – kan verdwijnen
Een codicil is een vorm van een uiterste wilsbeschikking. Het is een handgeschreven stuk waarin de erflater sommige legaten kan opnemen of wensen over de uitvaart kan opschrijven. Voor een codicil hoef je niet naar de notaris. In Nederland is een codicil alleen geldig als deze aan een aantal voorwaarden voldoet. En dan nog zitten er beperkingen aan. Samen met notarissen Bas Schipper en Martine Boersen leggen we hieronder uit waar je op moet letten.
Een paar termen uitgelegd:
- Met een legaat bepaalt de erflater dat iets uit zijn erfenis dat specifiek is omschreven, toekomt aan een bepaalde persoon.
- In een wilsbeschikking beschrijf je wat je wensen zijn voor je nalatenschap gaat.
Hier moet een codicil aan voldoen
Een codicil is alleen geldig als het aan vier voorwaarden voldoet. Het moet een gedateerd en door de erflater handgeschreven én ondertekend document zijn. Een printje uit de computer met een handtekening eronder geldt dus niet. Tot slot moet je er ook voor zorgen dat je personalia erin staan.
Het verschil tussen een codicil en een testament
In een codicil kun je alleen bepaalde spullen achterlaten: kleding en specifiek benoemde sieraden, inboedelgoederen of boeken. Ook kun je er wensen over de uitvaart in opnemen. Voor andere bepalingen over je nalatenschap moet je een testament maken bij de notaris.
Ga uit van deze vuistregel: als iets weinig waarde heeft in geld, maar wel emotionele waarde, dan kun je in een codicil bepalen naar wie het toe moet. Het kastje van oma bijvoorbeeld wel, maar de oldtimer niet.
Een duidelijke grens geeft de wet niet aan. Daarom adviseren notarissen om altijd een testament te maken bij twijfel of iets te waardevol is voor een codicil. Het financiële belang is dan groter en je loopt het risico dat die bepaling in een codicil niet geldig is. Ook kan degene die het vindt eerder geneigd zijn het codicil te laten verdwijnen.
Een codicil kan verdwijnen
In de praktijk komt een codicil nog maar weinig voor. Notarissen raden ze meestal ook af. Dat heeft vooral te maken met het grootste nadeel van een codicil: het kan verdwijnen, bewust of onbewust. Als het gevonden wordt door een familielid en hij of zij laat het verdwijnen omdat het die persoon niet uitkomt, dan is het alsof het er nooit is geweest. Als het verscheurd is, is het weg: dan geldt het niet meer. Aan een kopietje bij de notaris heb je niets.
In bewaring geven
Wil je toch een codicil gebruiken als uiterste wilsbeschikking? Geef een codicil dan in bewaring bij de notaris of iemand anders die je vertrouwt. Bewaar een kopie bij het afschrift van je testament of een duidelijke plek in je administratie, waar mensen het zullen vinden. Ook de meterkast is een opvallend goede plek. Met name bij alleenstaanden wordt die vaak even gecheckt en zo worden uitvaartwensen sneller gevonden.
Codicil gevonden
Als je na het overlijden een codicil vindt, dan moet je dat melden aan de erfgenamen of aan de executeur. Zij moeten het codicil uitvoeren als het geldig en niet te herroepen is.
Wat als er nu een handgeschreven testament gevonden wordt waar meer in staat dan wat in Nederland mag? Bijvoorbeeld een legaat van een auto, van geld of een digitaal bestand? Die bepalingen zijn allemaal niet geldig en dus niet afdwingbaar. Als de erfgenamen dit toch willen uitvoeren, is dat een vrijwillige beslissing van erfgenamen. Een morele overweging, omdat ze toch de wensen van de overledene willen respecteren. Ze kunnen dat met elkaar afspreken, als alle erfgenamen het daarmee eens zijn.
Let op: bij waardevolle spullen zou er dan wel sprake kunnen zijn van een schenking die met schenkbelasting belast is.
Auteur Marije de Rooij-Stevenhaagen
Marije de Rooij is familie-adviseur en mediator. Als mediator richt zij zich op uiteenlopende familiezaken, waaronder kwesties rond nalatenschappen en familiebedrijven. Ook begeleidt zij gesprekken tussen familieleden die voor een ingewikkelde juridische of zakelijke kwestie staan en juist een conflict willen voorkomen.
Meer informatie over Erfrecht:
Wie zijn de erfgenamen?
Hoeveel is de erfenis?
Afwikkeling van de nalatenschap
Wat is een executeur?
Samengesteld gezin en erfenis
Een kind onterven
Minderjarige kinderen en erfenis
Erfrecht & scheiding, onderneming of onterving?
Internationale aspecten
Wat is een legaat?
Onterven: wat betekent dat?
Legitieme portie: wat is het en hoe werkt het?
Erfenis nalaten aan een goed doel: hoe doe je dat?
Film: All shall be well
All Shall Be Well is een ontroerend en genuanceerd portret over liefde, verlies en veerkracht en illustreert op delicate [...]
Voor- en nadelen van tweetrapsmaking in ‘Radar-testamenten’
In een Radar-uitzending in maart 2010 is aandacht besteed aan de erfbelasting die betaald moet worden, terwijl het vermogen [...]
Annemarie van Gaal: ‘Zelfredzaamheid staat aan de basis van alles’
In deze serie vragen we bekende Nederlanders wat ze willen doorgeven aan de volgende generatie en wat ze nog willen [...]
Veelgestelde vragen
Hoe kan ik mijn legitieme portie opeisen?
Hoe weet ik of er een testament is?
Kan ik een schenking door mijn vader voorkomen?
Kan ik mijn kind onterven?
Kan ik mijzelf onterven?
Krijg ik iets uit de erfenis van mijn overleden broer?
Mag ik een andere rente op de schuld aan mijn kinderen afspreken?
Op welke informatie heeft een legitimaris recht?
Vruchtgebruik: wie moet de erfbelasting betalen?
Wanneer wordt een erfenis uitbetaald?
Wanneer wordt een testament voorgelezen of geopend?
Wat gebeurt er als ik de erfenis van mijn moeder verwerp?
Wat is een erfgenaam?
Wat is een erflater?
Wat zijn de kosten voor het laten opmaken van een testament?
Wel of geen erfgenaam zijn
Welke rente geldt over de legitieme portie?
Wie doet aangifte erfbelasting voor een legaat?
Wie erft als mijn kinderen verwerpen?
Wie zijn de erfgenamen bij het overlijden van een alleenstaande?
Wie zijn de erfgenamen bij het overlijden van een broer of zus?