Onze specialisten
Weet u al welk type specialist u nodig heeft? Vind ze gemakkelijk via ons overzicht.
Testament
Leestijd: 5 minuten
Kort samengevat
- Als er geen testament is, bepaalt de wet wie welk gedeelte erft
- In een testament kan je afwijken van wettelijke regelingen over erfgenamen en erfdelen en kan je andere voorzieningen treffen
- Met een legaat laat de overledene iets specifieks na aan degene die hij in zijn testament genoemd heeft
- Om een testament te maken of inzage in een testament te vragen, moet u naar de notaris
- Voor een codicil (een handgeschreven testament) gelden wettelijke beperkingen
Wat is een testament?
Een testament is een akte die u bij de notaris laat opmaken. Een testament moet door een notaris worden vastgelegd, anders is het niet geldig. De notaris beschrijft op een juridisch juiste manier wat uw “uiterste wil” is. Het is een persoonlijk document: u mag niemand meenemen en u hoeft aan niemand te vertellen wat u gaat regelen of geregeld heeft. Echtparen zeggen nog wel eens: “we” hebben testamenten laten maken”. In feite heeft iedere echtgenoot zijn eigen testament gemaakt. En het zou kunnen zijn dat een van de echtgenoten de volgende dag teruggaat naar de notaris en zijn testament laat aanpassen.
Begrippen
- Een testament is een notariële akte met de laatste wil van de erflater over zijn nalatenschap.
- Met een legaat wordt een specifiek goed of geld nagelaten aan de legataris: de persoon die het legaat ontvangt.
- Een codicil is handgeschreven en alleen voor sommige situaties geldig.
- Een uiterste wil is een document dat in de wet beschreven is, waarin iemand bepaalt wat er na zijn overlijden moet gebeuren: een testament of codicil.
De notaris archiveert het testament nadat het door u is ondertekend, en in het Centraal Testamenten Register wordt geregistreerd dat u een testament hebt gemaakt, op welke datum en bij welke notaris. De inhoud komt hier niet in te staan en blijft vertrouwelijk. Als iemand overleden is, onderzoekt de notaris in dit register of de overledene een testament heeft gemaakt en wat daarin staat. Blijkt er geen testament te zijn, dan bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn.
Wanneer moet ik een testament maken?
Je maakt een testament als je af wilt wijken van wat de wet bepaalt.
Een testament maken is bijvoorbeeld nodig, als u andere erfgenamen wilt benoemen dan degenen die volgens de wet uw erfgenamen zijn. Bijvoorbeeld samenwoners, stiefkinderen of een goed doel. Ook is het soms verstandig om de de standaardverdeling volgens de wet aan te passen; ook dan heeft u een testament nodig: als u andere erfdelen wilt toekennen, zoals halfbroers en -zussen gelijk stellen aan volle, of een kleiner gedeelte naar uw echtgenoot, als dat fiscaal gunstiger is, of als u een vruchtgebruik wilt nalaten in plaats van de wettelijke verdeling.
In een testament kunnen ook aanvullende bepalingen worden opgenomen, zoals executele, voogdij of bewind. Ook in internationale situaties kan het verstandig zijn een testament te maken, zodat duidelijk is welk recht van toepassing is.
Dit is uitgebreider beschreven in dit artikel: Wettelijk verdeling: 5 belangrijke zaken.
Kosten van een testament
In een testament kunt u van alles bepalen: van zeer eenvoudig tot heel ingewikkeld. De kosten hangen daar direct mee samen.
Een testament kan in Nederland dus alleen geldig vastgelegd worden in een notariële akte. De kosten hangen ervan af hoeveel tijd de notaris nodig heeft voor een goed advies en het opstellen van de bijbehorende akte. Natuurlijk werkt een notaris met modellen, maar iedere situatie vereist individuele aandacht. Hoe gebruikelijker en korter een situatie is, hoe lager de kosten van een testament zullen uitvallen. En andersom.
Het is daarom lastig om een inschatting van kosten te geven zonder de situatie te kennen. Ieder voorstel daarvoor zou een slag in de lucht zijn. Het eenvoudigste testament is waarschijnlijk een herroeping van een eerder gemaakt testament, waarbij verder geen nieuwe regeling wordt getroffen. Ook een benoeming van een enig erfgenaam kan eenvoudig zijn, maar ook hier kunnen details de situatie ingewikkelder maken. Een heel eenvoudig testament begint vaak bij zo’n € 400,-. Afhankelijk van uw wensen en uw situatie, kost het adviseren en het opstellen van een goed passend testament meer tijd en dus meer geld.
Verder is het belangrijk te beseffen dat rechters steeds vaker oordelen dat een testament uitleg nodig heeft. In veel gevallen die tot een rechtszaak leidden bleek het testament niet meer goed bij de situatie te passen, of tot onduidelijkheid en daarmee tot conflicten te leiden. Daarover kunt u meer lezen in het artikel Begin een testament met een inleiding. Dit maakt maatwerk nóg belangrijker. Een ‘standaard’ testament lijkt misschien aantrekkelijk op de korte termijn, maar is dat lang niet altijd op de lange termijn. Goedkoop blijkt regelmatig duurkoop: juist niet goed doordachte testamenten vormen vaak aanleiding tot conflict.
De notaris zal in ieder geval altijd een persoonlijk gesprek met u voeren om een passend testament te maken. U kunt daarbij ook vragen om een inschatting van de uren die hij of zij daaraan verwacht te besteden.
Codicil
Een codicil is een handgeschreven en door de erflater ondertekende brief, waarin de erflater bepaalde soorten goederen kan nalaten of wensen met betrekking tot de uitvaart kunt opschrijven. Het is alleen geldig als aan de eisen die de wet stelt wordt voldaan:
- Het moet met de hand zijn geschreven, gedagtekend en ondertekend door de erflater
- Legaten kunnen alleen gaan over kleding, bepaalde sieraden, bepaalde inboedelgoederen en bepaalde boeken. Bepaalde betekent hier: specifiek genoemde.
Ook wensen over de uitvaart kunnen in een codicil worden opgenomen. Het is (anders dan onder het oude erfrecht) niet meer mogelijk om een executeur te benoemen in een codicil.
Voordeel is dat u voor een codicil niet naar de notaris hoeft te gaan en het ook zelf weer kunt aanpassen. Nadelen zijn dat uw codicil misschien niet (op tijd) gevonden wordt en dat uw opgeschreven wensen kunnen worden genegeerd. U kunt een codicil in uw nachtkastje leggen, maar dan is niet zeker dat het op tijd gevonden wordt. Het is daarom verstandig om dit schrijven bij de notaris in bewaring te geven of aan uw erfgenamen te vertellen dat het er is.
Huwelijkse voorwaarden en testament
In een samengesteld gezin, waar de nieuwe partners samen kinderen hebben en ook ieder kinderen hebben uit een eerdere relatie, is speciale aandacht nodig voor de vraag wie erfgenamen zijn. Als er geen testament is, erft niet iedereen uit het gezin automatisch. Alleen de eigen kinderen en de echtgenoot of geregistreerd partner erven volgens de wet. Dat kan de bedoeling zijn, maar het kan ook de wens zijn de kinderen van de partner als erfgenaam te benoemen. Daar is een testament voor nodig, net als voor het erven door de partner met wie wordt samengewoond zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap.
Meer vragen? Advies?
Voor het maken van een testament moet u naar een notaris. Laat u goed informeren over verschillende mogelijkheden én de consequenties daarvan. Dat voorkomt later ellende en onnodige kosten.
Het kan ook lonen het advies over het testament te combineren met advies van een financieel planner, of van een estate planner.
Gebruik onze keuzehulp
Beantwoord een aantal vragen om er achter te komen welke specialist u nodig heeft in uw traject.
Dit duurt ongeveer 3 minuten.
Auteur Marije de Rooij-Stevenhaagen
Marije de Rooij is familie-adviseur en mediator. Als mediator richt zij zich op uiteenlopende familiezaken, waaronder kwesties rond nalatenschappen en familiebedrijven. Ook begeleidt zij gesprekken tussen familieleden die voor een ingewikkelde juridische of zakelijke kwestie staan en juist een conflict willen voorkomen.
Meer informatie over Erfenis:
Wie zijn de erfgenamen?
Wie erft wat?
Hoeveel is de erfenis?
Afwikkeling van de nalatenschap
Wat is een executeur?
Samengesteld gezin en erfenis
Een kind onterven
Minderjarige kinderen en erfenis
Erfrecht & scheiding, onderneming of onterving?
Internationale aspecten
Wat is een legaat?
Onterven: wat betekent dat?
Legitieme portie: wat is het en hoe werkt het?
Erfenis nalaten aan een goed doel: hoe doe je dat?
EenVandaag NPO Radio1: steeds meer ruzies over erfenissen
In Nederland neemt het aantal conflicten rondom erfenissen de laatste jaren sterk toe. Dit komt door een combinatie van [...]
Het Familiediner: “Een ex-moeder bestaat niet”
Al 25 jaar probeert het programma Het Familiediner familieruzies op te lossen — soms met succes, soms niet. Maar wat [...]
De Telegraaf: de wrange nalatenschap van de dood
Erfenissen in samengestelde gezinnen leiden vaak tot conflicten. Nalatenschapsmediation kan helpen om ruzies te voorkomen [...]
Veelgestelde vragen
Hoe kan ik mijn legitieme portie opeisen?
Hoe weet ik of er een testament is?
Kan ik een schenking door mijn vader voorkomen?
Kan ik mijn kind onterven?
Krijg ik iets uit de erfenis van mijn overleden broer?
Mag ik een andere rente op de schuld aan mijn kinderen afspreken?
Op welke informatie heeft een legitimaris recht?
Vruchtgebruik: wie moet de erfbelasting betalen?
Wanneer wordt een erfenis uitbetaald?
Wanneer wordt een testament voorgelezen of geopend?
Wat gebeurt er als ik de erfenis van mijn moeder verwerp?
Wat is een codicil?
Wat is een erflater?
Wat zijn de kosten voor het laten opmaken van een testament?
Wel of geen erfgenaam zijn
Welke rente geldt over de legitieme portie?
Wie erft als mijn kinderen verwerpen?
Wie zijn de erfgenamen bij het overlijden van een alleenstaande?
Wie zijn de erfgenamen bij het overlijden van een broer of zus?