Stijgt het erfdeel van mijn overleden moeder mee met de waarde van het huis?

Uitgebreide vraag:

Mijn vader en mijn moeder hebben voordat mijn broer en ik geboren waren een huis gekocht van 120.000 gulden. Dit hebben zij 50/50 gekocht. Mijn ouders waren in gemeenschap van goederen getrouwd. Zij hadden ook een verzekering afgesloten, zodat wanneer één van de twee zou te komen overlijden de hypotheek afbetaald kon worden. Mijn moeder had geen testament. Op het moment dat mijn moeder kwam te overlijden in 2005 heeft mijn vader het huis verkocht voor 240.000 euro. 

Ik vraag me af hoe het gaat met het erven van mijn moeders deel van het huis. Wordt het gesplitst vanaf het aankoopbedrag of vanaf het bedrag waarvoor het huis verkocht is? Mijn vader heeft toen het complete bedrag van 240.000 euro in een andere woning gestopt. Stijgt de waarde van het erfdeel van mijn moeder dan ook in het huis waar hij nu nog steeds woont?

Antwoord:

Omdat je moeder geen testament had, was de “wettelijke verdeling” van toepassing. Dit betekent dat je vader alles kreeg en je broer en jij een vordering op jullie vader. 

Voor de nalatenschap van jullie moeder – en dus voor jullie vordering – telt de verzekeringsbetaling niet mee. Die viel in jullie vaders vermogen, zodat hij de hypotheek kon aflossen.

Haar nalatenschap bestond uit de helft van de gemeenschap van goederen. Een rekenvoorbeeld:

• de waarde van de woning in 2005 bij overlijden (stel 240.000 euro, gelijk aan de verkoopwaarde)
• min de hypothecaire lening (stel 120.000 euro)
• plus/min eventuele andere bezittingen en schulden (stel totaal 15.000 euro).

Het totaal van de gemeenschap van goederen was dan 135.000 euro. De nalatenschap van moeder was 67.500 euro. Jullie erfdeel was dan ieder 1/3e, dus 22.500. Dit is dus de vordering die jullie hebben op jullie vader.

Wat je vader vervolgens met het geld heeft gedaan, is niet van belang voor de hoogte van jullie vordering. 

Het is trouwens hoe dan ook verstandig om die vordering helder te hebben. Als jullie vader komt te overlijden is dat alleen al van belang voor de erfbelasting: die mag je aftrekken van zijn nalatenschap, en daar betaal je dus geen erfbelasting over. Als de vordering destijds niet is vastgesteld, kunnen jullie dat beter nu alsnog doen, nu jullie vader nog leeft.