Mag ik een andere rente op de schuld aan mijn kinderen afspreken?

Als de wettelijke verdeling geldt, of een vergelijkbare verdeling tussen de langstlevende en de kinderen, dan geldt een rentebepaling over de vordering. Regelmatig is deze rente relatief hoog, omdat dat gunstig kan zijn uit fiscaal oogpunt. De nalatenschap van de langstlevende wordt namelijk verminderd met deze rente.
Als de langstlevende hertrouwt na het overlijden van zijn/haar eerste echtgenoot, kan zo’n hogere rente juist lastig zijn. Zeker als de vordering aan de kinderen moet worden betaald bij het overlijden van de langstlevende ouder. Hoe hoger de rente, hoe minder er overblijft voor de nieuwe partner.
Die hoge rente die heel aantrekkelijk leek, wordt zo eerder een zorg en een last. De nog levende ouder kan hierover nieuwe afspraken willen maken met de kinderen, maar dat kan wel gevolgen hebben.

Een voorbeeld van een vraag die wij hierover ontvingen:
‘Mijn twee kinderen hebben een vordering uit de erfenis van mijn 9 jaar geleden overleden vrouw. Deze vordering wordt elk jaar 6 % hoger volgens het testament van mijn vrouw. Ik ben weer opnieuw getrouwd. Mijn huidige vrouw zou de steeds hogere vordering moeten betalen bij mijn overlijden. Mijn vragen zijn de volgende: kunnen wij de rente stoppen? Kunnen wij met de kinderen afspreken dat ze bij mijn overleden genoegen nemen met de zuivere erfenis en dat de rente pas uitbetaald wordt bij overlijden van mijn huidige partner als die de langstlevende is? Al met al zoeken wij naar een mogelijkheid om de vordering onder controle te krijgen. Mijn kinderen willen best wel meewerken maar het moet wel wettelijk kunnen.’

Een begrijpelijke zorg en een goede vraag wat hier kan. We hebben hier dus: moeder A (overleden), vader B, kinderen C en D en nieuwe echtgenote E. Vader is bezorgd dat hij maar weinig kan nalaten aan E. Misschien moet zij het huis waar zij samen wonen wel verkopen om de door de rente opgelopen schuld aan C en D te kunnen betalen.

Meestal is het mogelijk om de rente op zo’n vordering aan te passen. Wat er precies mag, hangt ook af van de bepalingen in het testament van de overleden moeder A. In principe is er contractsvrijheid tussen vader en de kinderen en kunnen zij een andere afspraak maken over de rente en/of de betaling daarvan. Hoewel dit vaak niet wenselijk is, kan ook overwogen worden om de vordering nu af te lossen. Dit kost op korte termijn liquiditeit, maar zorgt er wel voor dat er niet langer rente verschuldigd raakt.

Het maken van afspraken over de rente kan fiscale consequenties hebben. Omdat de aangiftetermijn voor de erfbelasting van de overleden moeder al lang verstreken is, kan een afspraak over aanpassing van de rente gevolgen hebben voor de schenkbelasting. Vader wordt namelijk ‘rijker’ van het verlagen van de rente, dat wil zeggen: de schuld aan zijn kinderen wordt minder hoog, dat is een voordeel voor hem (en uiteindelijk voor zijn nalatenschap). De kinderen worden ‘armer’. Mogelijk is de aanpassing een belaste schenking van uw kinderen aan hemzelf. Dit hangt af van de betrokken bedragen en de exacte omstandigheden.

Ook het aflossen van een vordering kan gevolgen hebben voor de schenkbelasting. Dit is meestal het geval als de op de vordering verschuldigde rente lager is dan 6% (samengestelde) rente.

Gezien de complexiteit van de regels op dit gebied, is het verstandig een gespecialiseerd estate planner in te schakelen. Hij of zij kan de precieze details beoordelen en dan adviseren wat er mogelijk is en in hoeverre er eventueel belastingheffing om de hoek komt kijken.

Het is overigens een groot voordeel dat de kinderen willen meewerken. Mogelijk komen vader en de kinderen er na advies van een estate planner met elkaar uit. Aangezien het wel gevoelig kan liggen, kan het verstandig zijn ook een nalatenschapsmediator in te schakelen om dit te begeleiden, om juist problemen in de toekomst te voorkomen tussen de kinderen en de nieuwe echtgenote E. door hier echt alle kanten goed aan bod te laten komen. Mediation wordt vaak gezien als middel om bestaande conflicten op te lossen, maar juist bij nalatenschappen – waar één van de spelers niet meer mee kan doen aan het gesprek na overlijden – kan het helpen mediation in te zetten ter voorkoming van een conflict.