Een greep uit onze specialisten
Beantwoord een aantal vragen om er achter te komen welke specialist u nodig heeft in uw traject.
Dit duurt ongeveer 3 minuten.
Een samengesteld gezin en erfenis
Leestijd: 5 minuten
Kort samengevat
- In een samengesteld gezin is de nalatenschap complexer
- Veel is te regelen in een testament
- Stiefkinderen kunnen ook erfgenaam zijn – hier is een testament voor nodig
- Om onenigheid te voorkomen kan een uitleg voor keuzes in het testament helpen
- Diverse punten hebben extra aandacht nodig bij het maken van een testament
- Regelmatige herziening van uw testament is verstandig
Verschillende familiesituaties
We kennen vele gezinsvormen en familiesituaties. Bij trouwen, een partnerschap aangaan of samenwonen kiezen mensen voor elkaar. Door scheiding en overlijden, gevolgd door hertrouwen en nieuwe gezinsconstructies worden mensen met elkaar verbonden die niet altijd voor elkaar gekozen hebben. Ook op juridisch vlak.
Neem A. Hij was getrouwd met B en samen kregen ze twee kinderen, C en D. B overlijdt en na een jaar hertrouwt A met X. X is gescheiden en heeft ook twee kinderen, Y en Z.
Stel dat A vervolgens overlijdt en geen testament heeft gemaakt. Volgens de wet zijn A’s erfgenamen dan zijn echtgenote X en zijn twee eigen kinderen C en D. De wettelijke verdeling houdt in dat X de beschikking krijgt over het hele vermogen van A en dat de kinderen van A een vordering op hun stiefmoeder X krijgen.
Enkele moeilijke aspecten hierbij zijn:
- Het vermogen van A: bevat dat ook nog de schulden aan de kinderen van A, uit de nalatenschap van hun moeder? Zo ja, dan zijn deze opeisbaar geworden door het overlijden van A.
- De kinderen van A moeten wachten tot X hertrouwt of overlijdt voordat ze hun andere vordering kunnen opeisen: de vordering uit de wettelijke verdeling van de nalatenschap van hun vader.
- De kinderen van A willen misschien al graag wat persoonlijke eigendommen van hun vader hebben. Vindt stiefmoeder X dat goed, hoe voelen de kinderen zich in deze situatie?
Verder zijn praktische onderwerpen meteen na het overlijden van A al:
- Waar wordt hij begraven, naast zijn eerste echtgenote, de moeder van zijn kinderen?
- Hoe vindt de uitvaart plaats, welke inspraak heeft tweede vrouw X, welke inspraak hebben zijn kinderen, kunnen ze dit samen regelen?
- Wie komt op voor de belangen van A’s kinderen? Dat zouden best eens hun opa en oma van moeders kant kunnen zijn, dus de ouders van hun overleden moeder. Nóg meer betrokkenen!
Eerder overleden partners, scheiding, hertrouwen, diverse familieleden en exen die zich betrokken voelen of hun kans schoon zien. Een overlijden is – mede door de vele emoties en onzekerheden – vaak het moment waarop een al langer sluimerende spreekwoordelijke bom barst. Dit kunt u vóór zijn door te weten wat er mis kan gaan en door daarop te anticiperen in een goed testament. Daarmee kunt u een fundament leggen voor een extended family die elkaar blijft opzoeken, op welke manier en in welke frequentie dan ook.
Wie zijn erfgenamen?
Uitgangspunt
We nemen weer de situatie van A, die getrouwd is met B. Samen hebben zij twee kinderen (C en D).
Zou B geen testament maken, dan zijn echtgenoot A en de twee kinderen volgens de wet de erfgenamen. De wettelijke verdeling is dan van toepassing:
- de langstlevende (A in dit geval) krijgt alle goederen van de nalatenschap en neemt alle schulden voor zijn rekening
- De kinderen krijgen een vordering op de langstlevende, zo groot als de waarde van hun erfdeel.
Schets
Voorbeeld
B overlijdt. Haar erfgenamen zijn A, C en D. A krijgt volgens de wettelijke verdeling alles. De kinderen C en D krijgen een vordering op hun vader A (die dus een schuld aan hen heeft).
Variant 1: vader is hertrouwd
Na verloop van tijd trouwt A opnieuw, met X. Als we dan kijken naar de situatie dat vader A zou overlijden, zien we dat er opnieuw een wettelijke verdeling kan ontstaan, nu wegens het tweede huwelijk. De wettelijke verdeling zorgt ervoor dat de kinderen van A op het moment dat hun vader overlijdt een geldvordering krijgen op de nieuwe partner van hun vader (X). De geldvordering is opeisbaar als de partner overlijdt. Als vader hertrouwd is, hebben de stiefkinderen dus een vordering op hun stiefmoeder.
Ik ga u helpen
Beantwoord een aantal vragen om er achter te komen welke specialist u nodig heeft in uw traject.
Dit duurt ongeveer 3 minuten.
Schets
Voorbeeld
Vervolgens moeten de nog bestaande schulden aan kinderen C en D wegens het overlijden van B afbetaald worden, uit de nalatenschap van A. Oftewel: door X, want de hele nalatenschap van A is naar X gegaan. C en D kunnen X vragen om spullen die oorspronkelijk van hun ouders A en B waren aan hen te geven. De waarde hiervan wordt van de schuld afgetrokken die X heeft aan C en D wegens het overlijden van A.
Variant 2: vader wil stiefkinderen gelijk behandelen aan zijn eigen kinderen
Heeft vader A wel een testament gemaakt, dan kan hij daarin tot erfgenamen benoemen wie hij wil. Dat zullen meestal zijn vrouw en eigen kinderen zijn. Stel nou dat A de kinderen van zijn vrouw ziet als zijn eigen kinderen en hen ook graag tot erfgenaam wil benoemen? De kinderen van zijn vrouw zijn geen wettelijke erfgenamen, dus als hij hen erfgenaam wil maken, moet dat bij testament. De wet geeft hem de mogelijkheid om in zijn testament vast te leggen dat een stiefkind net als een eigen kind in de wettelijke verdeling wordt betrokken. Het stiefkind ontvang dus net als het eigen kind een geldvordering op de langstlevende ouder. Dat kan voor een gelijk deel zijn, of een ander deel, afhankelijk van de wens van A.
Schets
Voorbeeld
Erfgenamen van A zijn zijn nieuwe partner X, zijn eigen kinderen C en D en zijn stiefkinderen E en F. Alles gaat naar X, volgens de wettelijke verdeling. Alle kinderen krijgen een vordering op X. De schuld uit de nalatenschap van B is ook hier opeisbaar geworden.
Variant 3: vader wil zo min mogelijk problemen na zijn overlijden
Het valt niet altijd mee om in een samengesteld gezin de rust te bewaren en iedereen tevreden te stellen, zeker niet na een overlijden. De biologische ouder doet er daarom verstandig aan om een goed testament te maken waarin hij ook vastlegt waarom hij deze keuzes heeft gemaakt en op welke manier hij iedereen het zijne of het hare heeft willen geven. Dit kan in een zogenaamde considerans in het testament.
Een probleem ontstaat nog wel eens als de hertrouwde eigen ouder overlijdt: de kinderen vragen hun stiefmoeder om hen goederen ter waarde van hun geldvordering te geven. Vanuit hun perspectief heel begrijpelijk: het gaat om spullen uit de erfenissen van hun beide ouders. Aan de andere kant is de wettelijke verdeling bedoeld om de langstlevende partner – nu de stiefmoeder – zoveel mogelijk in de gelegenheid te stellen verder te leven op dezelfde voet als zij gewend was met haar overleden partner. Als zij goederen moet afstaan of verkopen om te voldoen aan de vraag van haar stiefkinderen, levert dat mogelijk problemen op. Financieel maar ook in de relatie tussen stiefmoeder en stiefkinderen.
Als de vader (in dit voorbeeld) in staat is om het zo te regelen dat de stiefouder en de stiefkinderen na zijn overlijden financieel niet op elkaar hoeven te wachten, is dat vaak de beste oplossing die je kunt verzinnen. De verhoudingen worden daarmee niet op scherp gezet, ieder krijgt het zijn of het hare en men kijkt niet met een half oog wat de ander doet “met mijn geld ”.
Aandachtspunten
Er zijn vele aandachtspunten bij het regelen van uw nalatenschap als u hertrouwd bent – of dat nu na scheiding of overlijden is. Ga daarom altijd naar een deskundige: een gespecialiseerd notaris om u goed te laten adviseren over uw testament en hetgeen daarin geregeld moet worden. Of naar een nalatenschapsmediator, om samen moeilijke situaties te bespreken en problemen na overlijden te voorkomen. Denk daarbij aan:
- Wie regelt de uitvaart? Leg zoveel mogelijk wensen vast zodat uw partner en uw kinderen daarover geen ruzie krijgen
- Bewind over het vermogen dat minderjarige kinderen van u erven
- De positie van de langstlevende partner
- Na scheiding: de rol van de biologische andere ouder, des te meer als u nog minderjarige kinderen heeft.
- Wie vertegenwoordigt de belangen van de minderjarige kinderen in de afwikkeling van de nalatenschap?
- het alvast verdelen van enkele persoonlijke bezittingen onder uw partner en kinderen, in uw testament
- Update uw testament regelmatig: samengestelde gezinnen ontwikkelen zich sterk in een jaar of tien en maken verschillende fases door. Dat geldt ook voor de onderlinge verhoudingen, de behoeften van uw kinderen en partner en de financiële mogelijkheden die u als erflater hebt.
Meer vragen? Advies?
Als u een samengesteld gezin heeft, kan een notaris u adviseren over een passend testament. Bij een ingewikkelder vermogen is het vaak zinvol om hierbij ook een estate planner in te schakelen. Ook kan het helpen om een financieel planner in te schakelen, bijvoorbeeld om te adviseren hoeveel uw nieuwe partner nodig heeft na uw overlijden en hoeveel er direct naar uw kinderen zou kunnen gaan.
Als u problemen of ruzie voorziet over uw nalatenschap, of die van uw ouder met een nieuwe partner, dan kan het inschakelen van een nalatenschapsmediator verstandig zijn. Juist om zulke problemen later te voorkomen. Hij of zij kan ook helpen als er al een conflict is, bijvoorbeeld na het overlijden van een hertrouwde ouder en een achterblijvende stiefouder.
Auteur Marije de Rooij-Stevenhaagen
Marije de Rooij is familie-adviseur en mediator. Als mediator richt zij zich op uiteenlopende familiezaken, waaronder kwesties rond nalatenschappen en familiebedrijven. Ook begeleidt zij gesprekken tussen familieleden die voor een ingewikkelde juridische of zakelijke kwestie staan en juist een conflict willen voorkomen.
Meer informatie over Erfrecht:
Wie zijn de erfgenamen?
Wie erft wat?
Hoeveel is de erfenis?
Afwikkeling van de nalatenschap
Wat is een executeur?
Een kind onterven
Minderjarige kinderen en erfenis
Erfrecht & scheiding, onderneming of onterving?
Internationale aspecten
Wat is een legaat?
Onterven: wat betekent dat?
Legitieme portie: wat is het en hoe werkt het?
Erfenis nalaten aan een goed doel: hoe doe je dat?
Film: All shall be well
All Shall Be Well is een ontroerend en genuanceerd portret over liefde, verlies en veerkracht en illustreert op delicate [...]
Voor- en nadelen van tweetrapsmaking in ‘Radar-testamenten’
In een Radar-uitzending in maart 2010 is aandacht besteed aan de erfbelasting die betaald moet worden, terwijl het vermogen [...]
Annemarie van Gaal: ‘Zelfredzaamheid staat aan de basis van alles’
In deze serie vragen we bekende Nederlanders wat ze willen doorgeven aan de volgende generatie en wat ze nog willen [...]
Veelgestelde vragen
Hoe kan ik mijn legitieme portie opeisen?
Hoe weet ik of er een testament is?
Kan ik een schenking door mijn vader voorkomen?
Kan ik mijn kind onterven?
Kan ik mijzelf onterven?
Krijg ik iets uit de erfenis van mijn overleden broer?
Mag ik een andere rente op de schuld aan mijn kinderen afspreken?
Op welke informatie heeft een legitimaris recht?
Vruchtgebruik: wie moet de erfbelasting betalen?
Wanneer wordt een erfenis uitbetaald?
Wanneer wordt een testament voorgelezen of geopend?
Wat gebeurt er als ik de erfenis van mijn moeder verwerp?
Wat is een erfgenaam?
Wat is een erflater?
Wat zijn de kosten voor het laten opmaken van een testament?
Wel of geen erfgenaam zijn
Welke rente geldt over de legitieme portie?
Wie doet aangifte erfbelasting voor een legaat?
Wie erft als mijn kinderen verwerpen?
Wie zijn de erfgenamen bij het overlijden van een alleenstaande?
Wie zijn de erfgenamen bij het overlijden van een broer of zus?